انتقاد اندیشکده آمریکایی از تلاش ترامپ برای احیای نظم «یالتا»

به گزارش مشرق، «هال برَندز» تحلیلگر این اتاق فکر اعتقاد دارد که ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ» سؤالاتی اساسی را درباره سیاست خارجی ایالات متحده مطرح کرده است. آیا آمریکا سنت قدیمی گسترش ارضی خود را احیا خواهد کرد؟ آیا یک موج شدید حمایت‌گرایی اقتصادی را شعله‌ور خواهد ساخت که نظام تجارت جهانی را ویران کند؟

نویسنده، بزرگ‌ترین عدم قطعیت را رقابت بین دو کنفرانس یا نظم جهانی هلسینکی و یالتا دانسته که در یکی مفهومی از نظم جهانی بر اصول لیبرال استوار است و در دیگری، نظمی بر اساس تقسیم جهان میان قدرت‌های بزرگ جهان رقم می‌خورد.

کارشناس این اتاق فکر تصریح دارد دنیای امروز از بسیاری جهات، محصول توافق‌های دیپلماتیکی سند نهایی هلسینکی ۱۹۷۵ است که نیم قرن پیش امضا شد. این توافق، تنش‌های جنگ سرد در اروپا را کاهش داد. امضاکنندگان آن-ابرقدرت‌ها به همراه کانادا و تقریباً تمام کشورهای اروپایی-متعهد شدند که به دنبال یکپارچگی اقتصادی باشند، اختلافات را به‌ طور مسالمت‌آمیز حل و حقوق بشر را رعایت و از گسترش ارضی و فتح سرزمین‌ها اجتناب کنند. آن‌ها توافق کردند که دولت‌های مستقل حق دارند خودشان تصمیم بگیرند که به چه ائتلاف‌هایی بپیوندند و چگونه مسیر خود را در جهان طی کنند.

طبق گزارش، اصول هلسینکی که در پیروزی غرب در جنگ سرد نقش کلیدی داشت، امروزه نیز در حفظ نظم بین‌المللی لیبرال نقش اساسی ایفا می‌کند اما اکنون این مدل به دلیل بازگشت نظم یالتایی مورد توجه ترامپ به چالش کشیده شده است.

یالتا کنفرانسی اروپایی بوده است که در اواخر جنگ جهانی دوم توسط ائتلاف بزرگ-آمریکا، بریتانیا، و اتحاد جماهیر شوروی-برگزار شد و متفقین، اروپا را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کردند. یالتا انعکاسی از توازن قدرت آن زمان بود که هژمونی شوروی را پذیرفت. این اندیشکده مدعی است: از آن زمان، «یالتا» به نمادی از سیستمی تبدیل شد که در آن، قدرتمندان حقوق ضعیفان را زیر پا می‌گذارند و آزادی‌های آن‌ها را انکار می‌کنند.

این تحلیل با اشاره به تلاش های چین و روسیه برای کسب قدرت و جایگاه در عرصه جهانی افزود: در این شرایط، ترامپ تلاش دارد سلطه آمریکا بر نیم‌کره غربی را احیا کند. او قول داده است که مرزهای آمریکا را از طریق اجبار اقتصادی یا نیروی نظامی گسترش دهد. درعین‌حال، او باعث ایجاد ابهام گسترده درباره تعهد خود به ائتلاف‌هایی شده که آمریکا برای مدت‌ها از آن‌ها به‌عنوان سدی برابر تهدیدها استفاده می‌کرد. او ظاهراً اهمیت کمی برای حقوق بشر و دموکراسی در مناطق دورتر قائل است.

امریکن اینترپرایز در پایان تاکید دارد: ترامپ وعده یک دوران طلایی جدید را می‌دهد اما اگر او نظم یالتا را احیا کند، نتیجه‌اش جهانی زشت‌تر و غارتگرتر خواهد بود.