۱ روز پیش به گزارش خبرگزاری تسنیم از یزد، بخش مرکزی یزد طی سال‌های اخیر با پدیده سرریز جمعیت از شهر یزد و افزایش حضور اتباع خارجی مواجه شده است. این تغییرات جمعیتی، که عمدتاً ناشی از توسعه واحدهای مسکونی در قالب نهضت ملی مسکن و افزایش اشتغال‌زایی در بخش‌های صنعتی و کشاورزی منطقه است، تأثیرات گسترده‌ای بر ساختار اجتماعی و فرهنگی این ناحیه گذاشته است.
بسیاری از روستاهای این بخش که تا پیش از این بافتی منسجم، هویتی مستقل و فرهنگی سنتی داشتند، اکنون شاهد تغییرات محسوس در سبک زندگی، معماری و حتی روابط اجتماعی ساکنان خود هستند.
ورود جمعیت جدید، به‌ویژه از شهر یزد و اتباع خارجی، ترکیب اجتماعی این مناطق را دگرگون کرده و باعث بروز چالش‌های فرهنگی شده است. هویت بومی روستاها که بر پایه سنت‌های قدیمی، تعاملات اجتماعی نزدیک و سبک زندگی خاص کویری شکل گرفته بود، اکنون تحت تأثیر مهاجرپذیری گسترده قرار گرفته است. این تغییرات گاهی موجب ایجاد شکاف‌های فرهنگی بین ساکنان قدیمی و جدید شده و برخی از سنت‌های محلی را تحت‌الشعاع قرار داده است.
در کنار این مسائل، نبود برنامه‌ریزی مناسب برای مدیریت تغییرات فرهنگی و اجتماعی می‌تواند در درازمدت مشکلات عمیق‌تری ایجاد کند و درحالی‌که برخی از روستاها هنوز در تلاش برای حفظ اصالت خود هستند، تغییرات سریع در سبک زندگی، شکل‌گیری بافت‌های جدید مسکونی و حضور فرهنگ‌های متفاوت می‌تواند چهره این مناطق را به‌طور کامل تغییر دهد.
این موضوع، علاوه بر تغییرات فرهنگی، می‌تواند موجب بروز چالش‌های اجتماعی از جمله ناهماهنگی در سبک زندگی، کم‌رنگ شدن سنت‌های محلی و کاهش تعاملات اجتماعی در جامعه روستایی شود.
سرریز جمعیت در بخش مرکزی یزد؛ هشدار بخشدار درباره تغییرات فرهنگی و اجتماعی
محمدصادق ابوالقاسمی؛ بخشدار بخش مرکزی یزد در این رابطه در حاشیه نشست خبری خود در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در یزد، با اشاره به رشد سریع جمعیت در این منطقه و تأثیر آن بر بافت اجتماعی و فرهنگی روستاها، سرریز جمعیت را یکی از چالش‌های مهم این بخش دانست.
وی تأکید کرد: ورود بی‌رویه جمعیت از شهر یزد و اسکان اتباع خارجی در روستاهای بخش مرکزی، موجب تغییرات گسترده‌ای در هویت فرهنگی این مناطق شده و مشکلاتی را در حوزه مدیریت اجتماعی و خدمات‌رسانی ایجاد کرده است.
وی با اشاره به اینکه بخش مرکزی یزد در سال‌های اخیر شاهد رشد سریع ساخت‌وساز مسکن در قالب نهضت ملی مسکن و افزایش مهاجرت جمعیت شهری به این روستاها بوده است، افزود: در حال حاضر 1500 واحد مسکونی جدید در این منطقه در حال احداث است که بخش عمده‌ای از آن‌ها به متقاضیان شهر یزد واگذار خواهد شد. این موضوع، در کنار اسکان تعداد زیادی از اتباع خارجی، باعث تغییر ترکیب جمعیتی روستاهای بخش شده است.
بخشدار مرکزی یزد در ادامه گفت: ورود جمعیت جدید، به‌ویژه از شهر یزد و اتباع خارجی، چالش‌های فرهنگی و اجتماعی متعددی به دنبال داشته است.
وی ادامه داد: بسیاری از روستاهایی که سابقاً هویتی مستقل و فرهنگی سنتی داشتند، اکنون در حال از دست دادن اصالت خود هستند. برخی رسوم محلی کم‌رنگ شده و تعاملات اجتماعی میان ساکنان قدیمی و جدید کاهش یافته است.
ابوالقاسمی با تأکید بر اینکه نبود برنامه‌ریزی برای مدیریت این تغییرات می‌تواند به بروز مشکلات بیشتر منجر شود، خاطرنشان کرد: سرریز جمعیت، علاوه بر تأثیرات فرهنگی، باعث افزایش تقاضا برای خدمات شهری، آموزشی و بهداشتی شده و نیاز به توسعه زیرساخت‌های عمومی را بیش از پیش ضروری کرده است.
بخشدار بخش مرکزی یزد تصریح کرد: همچنین، در برخی روستاها به دلیل نبود نظارت کافی، شاهد ساخت‌وسازهای غیراصولی و رشد سکونتگاه‌های غیررسمی هستیم که این موضوع در آینده چالش‌های بیشتری ایجاد خواهد کرد.
وی یکی از مشکلات مهم دیگر را گسترش حاشیه‌نشینی در نتیجه مهاجرت اتباع خارجی دانست و افزود: متأسفانه تاکنون برنامه‌ای مشخص برای کنترل و ساماندهی وضعیت سکونتی اتباع در این روستاها تدوین نشده است. این امر می‌تواند در آینده مشکلات امنیتی، اقتصادی و اجتماعی ایجاد کند و باعث افزایش ناهنجاری‌های شهری شود.
بخشدار مرکزی یزد در پایان خواستار تدوین یک برنامه جامع برای مدیریت این چالش‌ها شد و اظهار داشت: برای حفظ هویت فرهنگی و اجتماعی این روستاها، لازم است که مسئولان استانی و شهری با همکاری بخشداری، سیاست‌های مشخصی را در زمینه اسکان و توزیع جمعیت اتخاذ کنند.
ابوالقاسمی ادامه داد: همچنین، توسعه زیرساخت‌های فرهنگی، آموزشی و اجتماعی باید در اولویت قرار گیرد تا بتوان تعادل مناسبی بین جمعیت جدید و هویت بومی این مناطق ایجاد کرد.
گلایه از تغییرات سریع جمعیتی و تهدید هویت فرهنگی
با افزایش سرریز جمعیت از شهر یزد به روستاهای بخش مرکزی، ساکنان قدیمی این مناطق با چالش‌های جدیدی روبه‌رو شده‌اند. تغییرات سریع در ترکیب جمعیتی، گسترش ساخت‌وسازهای جدید و تغییر سبک زندگی، بسیاری از سنت‌های محلی را تحت تأثیر قرار داده است. در این گزارش، پای صحبت سه نفر از اهالی این روستاها نشستیم تا نظرات آن‌ها را درباره این تحولات بشنویم.
سنت‌ها در حال فراموشی هستند
خانم باقری فهرجی که یکی از ساکنان قدیمی روستای فهرج است، از تغییرات فرهنگی و اجتماعی که در سال‌های اخیر در این منطقه رخ داده، ابراز نگرانی می‌کند.
وی در این باره می‌گوید: روستای ما همیشه به مهمان‌نوازی، همدلی و داشتن یک سبک زندگی خاص کویری معروف بود، اما در چند سال اخیر، با ورود جمعیت جدید، این سبک زندگی در حال تغییر است. بسیاری از همسایه‌ها دیگر یکدیگر را نمی‌شناسند و تعاملات اجتماعی مثل گذشته نیست.
این ساکن فهرج همچنین به کاهش برگزاری مراسم‌های سنتی اشاره می‌کند و می‌افزاید: در گذشته، مردم در اعیاد و مراسم‌های مذهبی همه در کنار هم بودند، اما حالا این مراسم‌ها کم‌رنگ شده و افراد جدیدی که به اینجا آمده‌اند، خیلی در این برنامه‌ها شرکت نمی‌کنند. این باعث شده که حس همبستگی میان ساکنان قدیمی و جدید از بین برود.
ساخت‌وسازهای بی‌رویه، هویت روستا را تغییر داده
آقای دهقان که در یکی از روستاهای بخش مرکزی کشاورزی می‌کند، از ساخت‌وسازهای گسترده و بی‌ضابطه گلایه دارد و می‌گوید: روستای ما یک منطقه کشاورزی بود و همه چیز نظم و قاعده خاصی داشت، اما حالا با افزایش جمعیت، هر روز شاهد ساخت خانه‌های جدید در زمین‌هایی هستیم که قبلاً برای کشاورزی استفاده می‌شد. این باعث شده که فضای سبز کم شود و چهره روستا کاملاً تغییر کند.
وی همچنین به افزایش مشکلات زیرساختی اشاره کرده و می‌افزاید: ما هنوز با همان امکانات و زیرساخت‌های قبلی زندگی می‌کنیم، اما جمعیت چند برابر شده است. این باعث شده که خدماتی مثل آب، برق و گاز در برخی مواقع دچار مشکل شوند. اگر قرار است جمعیت بیشتری در این روستاها ساکن شود، چرا برنامه‌ای برای گسترش زیرساخت‌ها در نظر گرفته نمی‌شود؟
کم‌رنگ شدن روابط همسایگی و مشکلات اجتماعی جدید
آقای حسینی که بیش از 30 سال در یکی از روستاهای این بخش زندگی کرده، از کاهش تعاملات اجتماعی بین مردم ناراضی است.
وی با گلایه از شرایط جدید می‌گوید: در گذشته، مردم روستا یکدیگر را می‌شناختند و به هم کمک می‌کردند، اما حالا انگار شهر به روستا آمده است! دیگر مثل قبل نیست که در خانه‌ها به روی هم باز باشد. همه فقط به کار خودشان مشغول هستند و این حس صمیمیت قدیمی از بین رفته است.
حسینی همچنین به افزایش مشکلات اجتماعی اشاره می‌کند و می‌گوید: وقتی جمعیت یک منطقه ناگهانی زیاد می‌شود، مشکلات هم زیاد می‌شود. ما قبلاً روستای آرامی داشتیم، اما حالا سروصدا، ترافیک و مشکلات رفت‌وآمد بیشتر شده است. برخی از ساکنان جدید قوانین و آداب روستا را رعایت نمی‌کنند و این موضوع باعث اختلافاتی شده که قبلاً هرگز شاهد آن نبودیم.
سرریز جمعیت در روستاهای یزد؛ تغییرات اجتناب‌ناپذیر یا بحران هویت؟
بخش مرکزی یزد که تا چند سال پیش دارای بافت فرهنگی منسجم و سبک زندگی سنتی خاص خود بود، امروز با چالش‌های جدیدی روبه‌رو شده است. افزایش سرریز جمعیت از شهر یزد، به‌ویژه در قالب نهضت ملی مسکن، و توسعه سریع ساخت‌وسازها در این منطقه، باعث تغییر ترکیب جمعیتی و دگرگونی تدریجی هویت اجتماعی روستاها شده است.
ساکنان قدیمی که سال‌ها در این مناطق زندگی کرده‌اند، از کاهش تعاملات اجتماعی، فراموشی سنت‌ها و تغییر چهره روستاها گلایه دارند. در کنار این مسائل، کمبود زیرساخت‌های اساسی همچون آب، برق، گاز و خدمات شهری، بر مشکلات این تغییرات افزوده است.
مسئولان، از جمله محمدصادق ابوالقاسمی؛ بخشدار بخش مرکزی یزد، این تغییرات را یک چالش اساسی برای مدیریت شهری و روستایی می‌داند و بر لزوم برنامه‌ریزی برای حفظ هویت بومی منطقه تأکید دارد. بااین‌حال، مردم بر این باورند که اقدامات عملی برای حفظ فرهنگ روستاها و جلوگیری از ساخت‌وسازهای بی‌رویه باید هرچه زودتر انجام شود.
تبدیل شدن برخی از روستاهای یزد به مناطق پرجمعیت بدون ایجاد زیرساخت‌های لازم، تنها مشکلات زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی را افزایش خواهد داد. در چنین شرایطی، عدم کنترل روند تغییرات می‌تواند در بلندمدت موجب حاشیه‌نشینی، کاهش کیفیت زندگی و از بین رفتن هویت تاریخی و فرهنگی این مناطق شود.
اکنون، این سؤال مطرح است که آیا می‌توان میان رشد جمعیتی و توسعه، با حفظ اصالت فرهنگی و اجتماعی روستاها تعادل برقرار کرد؟ بدون شک، راه‌حل این مسئله، در تدوین سیاست‌های مناسب، مدیریت بهینه منابع، مشارکت فعال ساکنان و ایجاد زیرساخت‌های متناسب با نیازهای جمعیتی جدید نهفته است.
روستاهای یزد نباید قربانی توسعه بی‌برنامه شوند، بلکه باید به‌گونه‌ای مدیریت شوند که هم پذیرای جمعیت جدید باشند و هم میراث ارزشمند فرهنگی خود را حفظ کنند.
انتهای پیام/781
English (US) · 
Persian (IR) · 
