پادکست| فرصت ها و چالش‌های ترکیه در سوریه پسااسد

گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ـ  هفدهمین شماره از پادکست «در عمق» که به بررسی مهم‌ترین روندها، تحولات و همچنین شخصیت‌ها در غرب آسیا می‌پردازد، روز شنبه 20 بهمن ماه 1403 به میزبانی خبرگزاری تسنیم منتشر شد.

تحولات سوریه در دهه‌ی گذشته، عرصه‌ی پیچیده‌ای از تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی بوده است که نقش ترکیه در آن به عنوان یک بازیگر همسایه و ذی‌نفع، همواره مورد توجه بوده است. تحلیل حاضر به بررسی نقش ترکیه در این تحولات، با تمرکز بر دوره‌ی حمایت این کشور از معارضه مسلح سوریه، می‌پردازد.

نقطه آغازین نقش‌آفرینی ترکیه در سوریه را می‌توان در حمایت قاطع این کشور از معارضه مسلح علیه حکومت بشار اسد جستجو کرد. این حمایت، که به مدت بیش از یک دهه تداوم یافت، ابعاد گوناگونی را در بر می‌گرفت:

1. پشتیبانی سیاسی و پناهگاه امن: ترکیه به کانون اصلی استقرار و سازماندهی سیاسی معارضه سوریه تبدیل شد. استانبول به عنوان مرکز فعالیت‌های سیاسی این گروه‌ها در سطح بین‌المللی عمل کرد و رهبران و فعالان معارض در ترکیه از امنیت و امکان فعالیت برخوردار بودند. این امر به معارضه مشروعیت بین‌المللی بخشید و امکان بسیج حمایت‌های خارجی را برای آن‌ها فراهم آورد.

2. تسهیلات لجستیکی و نظامی: مرز مشترک طولانی ترکیه با سوریه به گذرگاه حیاتی برای انتقال نیرو، تجهیزات و تدارکات به گروه‌های معارض مسلح تبدیل شد. ترکیه در این زمینه نقش تسهیل‌گر را ایفا کرد و به طور موثر به تقویت توان نظامی و عملیاتی معارضه کمک نمود. این حمایت لجستیکی، به ویژه در مراحل اولیه بحران، برای تداوم و گسترش فعالیت‌های معارضه بسیار حیاتی بود.

3. مداخله نظامی غیرمستقیم و مستقیم: حمایت ترکیه صرفاً به پشتیبانی لجستیکی محدود نشد. در مواردی، ارتش ترکیه به صورت مستقیم و غیرمستقیم در میدان نبرد سوریه مداخله کرد. ممانعت از پیشروی ارتش سوریه به ادلب با همکاری روسیه، نمونه‌ای از این مداخلات است که با هدف حفظ مناطق تحت کنترل معارضه و جلوگیری از شکست کامل آن‌ها صورت گرفت. همچنین، ایجاد «اتاق‌های عملیات» و «اتاق‌های فکر» توسط ترکیه برای هماهنگی عملیات‌های معارضه در شهرهای کلیدی سوریه، نشان‌دهنده عمق دخالت این کشور در برنامه‌ریزی و هدایت نظامی معارضه بود.

انگیزه‌های ترکیه برای حمایت از معارضه سوریه را می‌توان در چند عامل جستجو کرد:

1. تغییر رژیم و نفوذ منطقه‌ای: ترکیه در ابتدای بحران سوریه، به دنبال تغییر رژیم در دمشق و جایگزینی آن با یک حکومت همسو با منافع خود بود. این هدف با تقویت معارضه و حمایت از آن‌ها در جهت سرنگونی دولت اسد دنبال می‌شد. ترکیه امیدوار بود با این تغییر، نفوذ منطقه‌ای خود را در سوریه و به طور کلی در منطقه افزایش دهد.
2. نگرانی‌های امنیتی: با گسترش بحران سوریه و ظهور گروه‌های تروریستی، ترکیه با نگرانی‌های امنیتی فزاینده‌ای مواجه شد. حمایت از گروه‌های معارض (از دیدگاه ترکیه) می‌توانست به ایجاد یک “منطقه امن” در مرزهای سوریه و جلوگیری از نفوذ گروه‌های تروریستی به خاک ترکیه کمک کند.

نقش کارگزاری ترکیه

با وجود نقش فعال و گسترده ترکیه در تحولات سوریه، تحلیل‌ها نشان می‌دهد که این کشور بیشتر در نقش یک «کارگزار» عمل کرده است. به عبارتی دیگر، ترکیه ابزار و مجری سیاست‌های قدرت‌های بزرگ‌تر، به ویژه آمریکا و رژیم صهیونیستی، در سوریه بوده است. این موضوع، به ویژه در زمینه هماهنگی عملیات‌های معارضه و تلاش برای سرنگونی دولت اسد، برجسته‌تر می‌شود.

نقش ترکیه در تحولات سوریه، نقشی چندوجهی و پیچیده بوده است. حمایت گسترده این کشور از معارضه مسلح سوریه، به شکل‌گیری وضعیت کنونی این کشور و تداوم بحران کمک شایانی نمود. با این حال، انگیزه‌ها و اهداف ترکیه، همواره با محدودیت‌ها و چالش‌هایی مواجه بوده است. تحلیل نقش ترکیه در سوریه، نه تنها برای درک گذشته این بحران، بلکه برای فهم آینده تحولات سوریه و نقش‌آفرینی بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی در آن، از اهمیت بسزایی برخوردار است. به ویژه در شرایط کنونی که سوریه وارد مرحله جدیدی از تحولات شده است، درک دقیق نقش و جایگاه ترکیه در این تحولات، برای پیش‌بینی مسیر آتی بحران و تلاش برای حل و فصل آن ضروری به نظر می‌رسد.

انتهای پیام/