پادکست|همه افشاگری های 7 اکتبری علیه نتانیاهو

گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ـ  بیست و نهمین شماره از پادکست «در عمق» که به بررسی مهم‌ترین روندها، تحولات و همچنین شخصیت‌ها در غرب آسیا می‌پردازد، روز چهارشنبه 8 اسفند ماه 1403 ضبط شده و منتشر شد. در این شماره «منصور براتی»، افشاگری‌های 7 اکتبری علیه نتانیاهو را بررسی می‌کند.

حوادث هفتم اکتبر 2023 (عملیات طوفان الاقصی) نقطه عطفی در تاریخ مناقشه اسرائیل-فلسطین محسوب می‌شود. این رویداد به یک جنگ بی‌سابقه منجر شد که حدود 15 ماه به طول انجامید. در طول جنگ و نیز پس از آن، موجی از افشاگری‌ها درباره چگونگی غافلگیری نظام امنیتی و اطلاعاتی اسرائیل و عملکرد ناکارآمد آن در مقابله با این عملیات آغاز شد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل سعی کرده در این مدت در برابر همه فشارها برای تشکیل یک کمیته حقیقت‌یاب در این رابطه ایستادگی کند.

پرسش‌های بنیادین؛ چگونگی وقوع یک شکست بزرگ امنیتی

دو سؤال بنیادین در کانون تمامی این افشاگری‌ها قرار دارد: چرا دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل نتوانستند این عملیات را پیش‌بینی کنند؟ و چرا حتی پس از آغاز عملیات، واکنش فوری و مؤثری از سوی آنها صورت نگرفت که حمله حماس را در همان ساعت‌های اولیه متوقف سازد و از حجم ضربه وارد شده بکاهد.

رژیم صهیونیستی که همواره با تکیه بر فناوری‌های پیشرفته نظارتی، جاسوسی و جنگ الکترونیک، و شبکه گسترده عوامل نفوذی، ادعای اشراف اطلاعاتی بر تمامی تحرکات گروه‌های مقاومت فلسطینی را داشت، چگونه در برابر عملیاتی به این گستردگی غافلگیر شد؟ این پرسش‌ها، محرک اصلی کنکاش‌های متعددی شد که از سوی نهادهای مختلف برای یافتن حقیقت صورت گرفت.

در مجموع 5 دسته افشاگری درباره شکست 7 اکتبر 2023 در فلسطین اشغالی را شاهد هستیم:

1- افشاگری‌های نهادهای مستقل: لزوم تشکیل کمیته حقیقت‌یاب حاکمیتی

حدود شش ماه پس از عملیات طوفان‌الاقصی، ائتلافی از سازمان‌های غیردولتی اسرائیلی با همکاری چهره‌های سابق سرویس‌های امنیتی و سیاسی این کشور، از جمله افسران سابق موساد و شاباک و سیاستمدارانی مانند یائیر لاپید، نخست‌وزیر پیشین و رهبر فعلی اپوزیسیون، افشاگری‌هایی را در این باره مطرح کردند.

این گزارش‌ها نشان می‌دهند که نتانیاهو و تیم نزدیک به او، علی‌رغم دریافت هشدارهای متعدد درباره احتمال وقوع عملیاتی از سوی گروه‌های فلسطینی، این هشدارها را جدی نگرفتند یا اولویت خود را به مسائل دیگری معطوف کردند. طبق این افشاگری‌ها، در ماه‌های منتهی به هفتم اکتبر، چندین گزارش اطلاعاتی به دفتر نخست‌وزیری ارسال شده بود که بر افزایش فعالیت‌های نظامی در غزه و احتمال حمله تأکید داشتند، اما این گزارش‌ها با بی‌توجهی روبرو شدند.

یکی از دلایلی که این نهادهای مستقل برای این بی‌توجهی ذکر کرده‌اند، تمرکز بیش از حد نتانیاهو بر اصلاحات قضایی جنجالی بود که در آن زمان موجب اعتراضات گسترده داخلی شده بود. به عبارت دیگر، سیاست‌های داخلی و تلاش برای تثبیت قدرت، توجه نخست‌وزیر و تیم او را از تهدیدات امنیتی منحرف کرده بود.

2- درز اطلاعات از دفتر نخست‌وزیری: روایت آشفتگی در مرکز قدرت

بخش قابل توجهی از افشاگری‌ها مستقیماً از درون دفتر نخست‌وزیری اسرائیل به بیرون درز کرده است. این افشاگری‌ها تصویری نگران‌کننده از نحوه مدیریت بحران در ساعات و روزهای اول پس از حمله ارائه می‌دهند.

طبق این گزارش‌ها، در ساعات اولیه حمله، سردرگمی کاملی در دفتر نخست‌وزیری حاکم بود. نتانیاهو و مشاورانش در درک ابعاد واقعی حمله ناتوان بودند و تصمیمات لازم برای بسیج نیروها و هماهنگی عملیات دفاعی با تأخیر قابل توجهی اتخاذ شد. حتی زمانی که گزارش‌های اولیه از نفوذ مهاجمان به شهرک‌های اسرائیلی دریافت شد، دفتر نخست‌وزیری در اتخاذ موضع قاطع و صدور دستورات شفاف تعلل کرد.

یکی از انتقادهای جدی که در این افشاگری‌ها مطرح شده، عدم حضور مؤثر نتانیاهو در جلسات اضطراری امنیتی در ساعات اولیه بحران است. گفته می‌شود که او با تأخیر قابل توجهی در این جلسات حاضر شد و حتی زمانی که حضور یافت، بیشتر نگران پیامدهای سیاسی و رسانه‌ای این رویداد بود تا اتخاذ تصمیمات حیاتی نظامی و امنیتی.

3- گزارش ارتش اسرائیل: اعتراف به ناکارآمدی ساختاری

ارتش اسرائیل که همواره خود را یکی از قدرتمندترین و آماده‌ترین ارتش‌های جهان معرفی می‌کند، در پی این شکست بزرگ، تحقیقات داخلی گسترده‌ای را آغاز کرد. نتیجه این تحقیقات، گزارشی حدوداً هزار صفحه‌ای است که بخش‌هایی از آن توسط وب‌سایت خبری «والا نیوز» منتشر شده است.

این گزارش، ضمن پذیرش شکست، به ضعف‌های ساختاری در سیستم دفاعی اسرائیل اشاره می‌کند. از جمله این ضعف‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- تمرکز بیش از حد بر تهدیدهای شمالی (حزب‌الله لبنان) و کم‌توجهی به تهدیدهای جنوبی (غزه)؛

- اعتماد بیش از حد به تکنولوژی‌های پیشرفته و غفلت از روش‌های سنتی جمع‌آوری اطلاعات؛

- عدم هماهنگی بین واحدهای مختلف ارتش و سرویس‌های اطلاعاتی؛

- آمادگی ناکافی واحدهای مستقر در مرز غزه و تجهیزات نامناسب آنها؛

- تأخیر در فراخوانی نیروهای ذخیره و اعزام آنها به مناطق درگیری.

نکته جالب توجه در این گزارش، اشاره به هشدارهایی است که ماه‌ها قبل از عملیات توسط برخی افسران اطلاعاتی ارائه شده بود اما مورد بی‌توجهی فرماندهان ارشد قرار گرفته بود. طبق این گزارش، چندین تحلیلگر ارتش اسرائیل، الگوهای تمرینی غیرعادی را در میان نیروهای حماس شناسایی کرده و گزارش داده بودند، اما این گزارش‌ها در سلسله مراتب فرماندهی گم شده یا نادیده گرفته شده بودند.

همچنین، این گزارش تأیید می‌کند که حتی پس از آغاز عملیات، فرماندهان ارشد ارتش در درک کامل وضعیت ناتوان بودند و تخمین اولیه آنها از شدت حمله، بسیار کمتر از واقعیت بود. این امر موجب تأخیر در اعزام نیروهای کافی به مناطق درگیری شد و فرصت بیشتری به مهاجمان داد تا عملیات خود را گسترش دهند.

4- گزارش شاباک: چالشی برای نتانیاهو

سرویس امنیت داخلی اسرائیل (شاباک) که مسئولیت مستقیم مقابله با تهدیدهای امنیتی در مرزهای رژیم صهیونیستی را بر عهده دارد، در حال تهیه گزارشی جامع درباره این شکست است. این گزارش که هنوز تکمیل نشده، می‌تواند چالش جدی برای نتانیاهو و کابینه او ایجاد کند.

منابع نزدیک به دستگاه‌های امنیتی اسرائیل گزارش داده‌اند که نتانیاهو از محتوای احتمالی این گزارش به شدت نگران است و تلاش می‌کند بر روند تهیه و انتشار آن تأثیر بگذارد. یکی از این تلاش‌ها، فشار برای برکناری رونن بار، رئیس فعلی شاباک، است که گفته می‌شود نتانیاهو او را فردی مستقل و غیرقابل کنترل می‌داند.

براساس درز اطلاعاتی که تاکنون صورت گرفته، گزارش شاباک احتمالاً به نقص‌های جدی در سیستم جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات خواهد پرداخت. این گزارش همچنین ممکن است نشان دهد که برخی از هشدارهای شاباک درباره احتمال وقوع حمله، به دست رهبران سیاسی رسیده اما مورد توجه قرار نگرفته است.

یکی از نکات محوری که انتظار می‌رود در گزارش شاباک به آن پرداخته شود، تمرکز بیش از حد منابع اطلاعاتی و امنیتی بر کرانه باختری و اعتراضات داخلی اسرائیل در ماه‌های منتهی به حمله است، که موجب کم‌توجهی به تحرکات در غزه شده بود.

نقش آتی دیوان عالی اسرائیل: به سوی تشکیل کمیته حقیقت‌یاب

هرچند دیوان عالی اسرائیل هنوز به‌طور مستقیم وارد بررسی این پرونده نشده است، اما فشارهای فزاینده‌ای از سوی خانواده‌های قربانیان، گروه‌های حقوق بشری و حتی برخی سیاستمداران برای ورود این نهاد به موضوع وجود دارد.

تحلیلگران حقوقی اسرائیلی معتقدند که دیوان عالی می‌تواند نقشی کلیدی در پاسخگو کردن مقامات مسئول ایفا کند. این دیوان می‌تواند دستور تشکیل کمیسیون تحقیق مستقل را صادر کند یا حتی به اتهامات قصور وظیفه علیه مقامات ارشد رسیدگی نماید.

یکی از چالش‌های اصلی پیش روی دیوان عالی اسرائیل، تلاش‌های نتانیاهو و متحدانش برای محدود کردن اختیارات این نهاد است. پیش از حوادث هفتم اکتبر، کابینه نتانیاهو در حال پیشبرد اصلاحات قضایی بحث‌برانگیزی بود که قدرت دیوان عالی را کاهش می‌داد. هرچند این اصلاحات پس از حمله به حالت تعلیق درآمد، اما تنش‌ها بین قوای مجریه، مقننه و قضائیه همچنان ادامه دارد.

انتهای پیام/