کاست‌ها؛ روایتی از روابط ایران و آذربایجان در طول تاریخ

به گزارش خبرگزاری تسنیم از تبریز، اکران ویژه مستند «کاست ها» به کارگردانی «سینا حسین پور»، در سالن پلاتو پردیس سینمایی 29 بهمن تبریز برگزار شد.

در این مجموعه، مستنداتی ناب با نگاهی متفاوت به آرشیو محرمانه روابط ایران و آذربایجان در سه دهه گذشته به قاب تصویر و صدا کشیده شده است. 

«سینا حسین پور» کارگردان جوان دهه هفتادی «کاست ها»، معلمی با دکترای تاریخ و اهل آذربایجان غربی است که در پی پاسخ به سوالاتی که سال ها در پس ذهن خود داشته، به سراغ این ایده رفته است.

وی در این نشست اظهار کرد: همیشه روابط ایران و آذربایجان و ماجراهای جنگ قره باغ برایم دغدغه بود و سوالات بسیاری داشتم که نیاز به مستندنگاری داشت و با همین سوالات قدم در این راه گذاشتم. در سال 97 مستند «نار و انار» را درباره وضعیت شیعیان آذربایجان ساختیم. سال بعد مستند «داغ قره‌باغ» را ساختیم که در هفتاد دقیقه، روایتی از نزاع آذربایجان و ارمنستان بر سر قره‌باغ را نشان می دهد. سه قسمت مستند «کاست ها» در ادامه این دغدغه مندی طی دو سال ساخته شد.

کاست‌ها؛ روایتی از روابط ایران و آذربایجان در تاریخ نه چندان دور

کارگردان «کاست ها» اظهار کرد: متولد سال 1373 هستم و این مستندات تاریخ را از اواسط سال 68 تا اسفند ماه سال 1372 روایت می کنند که من هنوز به دنیا نیامده بودم لذا با همه اینکه این تاریخ باید سالها پیش شفاف سازی و مستندنگاری می شد اما ناگفته ماندنش، برشی از تاریخ را در میان آرشیو های مهر و موم شده، دفن می کرد. ما دوسال زمان گذاشتیم تا از دل آرشیوها، این مستند را بیرون کشیده و به مخاطبان آذربایجانی در باکو نشان دهیم.  معتقدیم خیلی پیش‌تر باید این مستند ساخته می شد و مدیران وقت باید در این کم کاری پاسخگو باشند ولی به هر جهت، امروز ما در این راه قدم گذاشتیم و نیاز به همراهی بیشتری داریم.»

سختی های راه مستند کاست ها

حسین پور ادامه داد: متاسفانه در مورد قره‌باغ هیچکس صحبت نمی کرد! لذا ما تمامی روزنامه های کثیرالانتشار وقت را از آرشیوهای مختلف و به سختی جمع کرده و خط به خط می‌خواندیم. تاریخ می‌زدیم و خودمان اطلاعات را طبقه‌بندی می کردیم تا به چیزی که می خواستیم برسیم. همچنین روزنامه‌های آذربایجان را پیدا می کردیم و می خواندیم. عجیب اینکه برخی شماره‌ها که از ایران نقل قول هایی داشتند، در آرشیوها نبودند و این واقعا سوال برانگیز بود.

وی اظهار کرد: ما همچنین مقالات پژوهشگران علوم سیاسی در مورد آن دوران را خواندیم و به سراغ خاطرات رفتیم. اقای عبدالعلی زاده و بیگدلی در این راه بسیار به ما کمک کردند که در مستندات هم حضور یافتند. خیلی وقت‌ها برای سندی که مهر محرمانه خورده‌بود، بسیار دویدیم و سختی کشیدیم ولی نهایتا چیز خاص و محرمانه ای هم نبود! در کل، تابوی عجیبی در این موضوع هست که همه به هم نگاه می کنند و چیزی نمی گویند.

تلخی های راه؛ نقش پررنگ تبریز که ثبت نشده...

کارگردان «کاست ها» در ادامه، گفت: روایت تلخ بود. خاطراتی که در این مستند بیان می شوند، حتی در خاطرات شفاهی هم ثبت نشدند و بسیاری از افرادی که روایتی عینی از تاریخ اتفاقات جنگ قره باغ و کمک های ایران و تبریز به آذربایجان داشتند، امروز در قید حیات نیستند و بسیاری اصلا تمایل به صحبت کردن ندارند و از این نظر این مستند تجربه‌ای عجیب با تلخکامی تاریخی بود.

هدف از ساخت کاست ها، قضاوت نبوده

حسین پور اظهار کرد: در کل اظهار نظر در موضوع جنگ قره‌باغ سخت است و ما سعی کردیم که قضاوتی در این مستند ارائه ندهیم و گاهی ابهام در برخی قسمت های مستند بر سر این است. «کاست ها‌» مخاطب را به شنیدن و دیدن دعوت می کند و نظر و قضاوت را به عهده وی می‌گذارد. ما در طول مستند، با هیچ کارشناسی گفتگو نکردیم و شاهدان عینی را به گفتگو فرا خواندیم‌. هدف ما روایت کاملا دست اول توسط کسانی بود که در وقایع حضور مستقیم داشته‌اند.

کاست ها ادامه دار خواهد بود؟ 

وی گفت: ادامه کاست ها بسته به رضایت شاهدان این تاریخ به گفتگو با ما دارد. همچنین ساعت‌ها آرشیو هنوز به دست ما نرسیده است که بی دلیل، مهر محرمانگی خورده و در دست پژوهش و مستندنگاری قرار نمی گیرند. اگر این مسائل حل شود، ما بسیار متمایلیم که این راه ادامه یابد.

مردم جمهوری آذربایجان، مخاطب اصلی «کاست ها»

در ادامه «امیررضا عباس زاده» مشاور طرح با اشاره به فرموده مقام معظم رهبری در خصوص لزوم روایت تاریخ آذربایجان در برآوردن پیام انقلاب اسلامی در جهان، گفت: این روایت مردم تبریز است و حرف تازه ای را در سه قسمت بیان و آشکار می کند. اینکه ما خیلی کمک ها کردیم ولی زبانمان صحبت نکرده است و شبکه ای نداشتیم. مخاطب اصلی مستند «کاست ها»، مردم جمهوری آذربایجان هستند.

وی ادامه داد: لذا مخاطب آذربایجانی را هدف قرار دادن و برای انها صحبت کردن، یکی از سختی های کار است که باید چندین سال با انها نشست و برخواست داشته باشی که تحلیلی از این مردم به دست آوری تا سخنت درک شود. این مستند بر همین اساس دو ساله نبوده و چهار سال همنشینی و درک حساسیت های این مخاطبان را در نظر گرفتن، زمان مستندنگاری ما را طولانی‌تر ساخته‌است.

به گزارش تسنیم، مستند «کاست ها» پیشینه روابط مردم و دولت ایران و جمهوری آذربایجان را نشان می‌دهد و اواخر دوران حیات اتحاد جماهیر شوروی تا برآمدن دولت حیدر علی‌اف را به تصویر کشیده است.

انتهای پیام/