46 بنای تاریخی کرمان در آستانه نابودی

به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرمان، در قلب کرمان، جایی که تاریخ هزاران ساله این سرزمین نفس می‌کشد، کاروانسراها و بناهای تاریخی زیادی وجود دارد که روزگاری نماد رونق، هویت و شکوه این شهر بودند و امروز در آستانه نابودی قرار دارند. متأسفانه تعدادی از این بناها به انبار ضایعات تبدیل شده‌اند و بسیاری دیگر در سایه کوتاهی دستگاه‌های مسئول و اختلافات مالکیتی به مرمت فوری نیاز دارند و سوال اینجا است آیا تاریخ کرمان زیر بار این بی‌توجهی‌ها مدفون خواهد شد؟

کرمان؛ گنجینه‌ای در خطر

استان کرمان، با تاریخ کهن و میراث بی‌بدیلش، یکی از اصلی‌ترین پایگاه‌های فرهنگی ایران است و شهر کرمان، با بنای تاریخی ارزشمند، تصویری از زندگی، تجارت و معماری باشکوه گذشتگان را در خود دارد.

در این میان بازار بزرگ تاریخی کرمان با 12 کاروانسرای تاریخی که زمانی قلب تپنده تجارت این منطقه بودند، امروز به وضعیتی نابسامان دچار شده است؛ کاروانسراهایی که به جای نگهداری هویت تاریخی این سرزمین، اکنون به انبار ضایعات تبدیل شده‌اند.

میراث فرهنگی: مالکیتی بر 46 بنای تاریخی در حال تخریب نداریم

سعید شاهرخی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان، در گفت‌وگو با تسنیم، اظهار داشت: به طور کلی در بحث ابنیه تاریخی که که قابلیت کارکرد دارند، سیاست وزارتخانه این است که این اماکن تاریخی مخصوصاً ابنیه‌ای که کارکردهایی در حوزه گردشگری، صنایع دستی و بازارچه‌های صنایع دستی دارند را به سرمایه‌گذار، واگذار کنیم، البته بحث واگذاری این ابنیه، واگذاری مالکیت نیست؛ واگذاری بهره‌برداری آنها است.

وی با عنوان اینکه این ابنیه به تناسب طرح و توجیه اقتصادی که دارند، همچنین به میزان سرمایه‌گذاری که انجام می‌شود، دوره بهره‌برداری و قرارداد واگذاری آن تنظیم می‌شود، افزود: تلاش ما در میراث فرهنگی استان کرمان نیز این است که ابنیه تاریخی کرمان نیز به سرمایه‌گذار واگذار شوند تا مرمت، حفظ و احیا شده و از تخریب آنها جلوگیری شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان، با بیان اینکه چالش و مشکل اصلی ما در استان کرمان در حوزه مالکیت این بناها است، ادامه داد: اکثر این بناها موقوفه هستند و تعدادی نیز مالکیت خصوصی دارند و در واقع امکان واگذاری بهره‌برداری این ابنیه به سرمایه‌گذار برای میراث فرهنگی وجود ندارد.

وی با اشاره به اینکه در مسیر کرمان تا مرز خراسان جنوبی 13 کاروانسرا و در مسیر کرمان تا سیرجان چهار کاروانسرای برون شهری داریم، گفت: تنها در شهر کرمان 13 کاروانسرای درون شهری و حدود 200 بنای تاریخی داریم که در این وضعیت قرار دارند.

شاهرخی، با بیان اینکه تعداد و تنوع و تکثر این ابنیه در کرمان خیلی زیاد است و اکثر این ابنیه موقوفه هستند، عنوان کرد: ابنیه‌ای که موقوفه هستند، در حوزه مالکیت اوقاف قرار دارند و اوقاف باید براساس نیت واقف و چه چیزی در وقفنامه آن موقوفه ذکر شده نسبت به احیا و حفظ این بناها و واگذاری آن به بهره‌برداران اقدام کند.

وی با اشاره به اینکه حال ابنیه تاریخی کرمان خوب نیست، خیلی از آنها در حال تخریب هستند و در معرض تهدید قرار دارند، افزود: اکثر این ابنیه موقوفه هستند و نسخه نهایی برای این بناها را باید اداره کل اوقاف بپیچد که به چه شکلی می‌تواند آن را به بهره‌بردار واگذار کند.

مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمان، با بیان اینکه تعداد بسیار زیادی از ابنیه تاریخی کرمان در معرض تهدید قرار دارند، در حال تخریب هستند و نیاز به مرمت اضطراری دارند، گفت: اخیراً بناهای تاریخی شهر کرمان را احصا کردیم که 46 بنای تاریخی نیاز به مرمت اضطراری دارند و در حال تخریب هستند که از این تعداد نزدیک 30 بنای تاریخی در حوزه مالکیت اوقاف است.

وی با اشاره به اینکه در بخش ابنیه تاریخی که مالکیت‌های خصوصی دارند هم موارد اضطراری و در حال تخریب را احصا کردیم و با مالکین آن ارتباط گرفتیم، افزود: در این حوزه مالکین به کثرت ورثه تبدیل شدند، نماینده واحد و وحدت تصمیم گیری ندارند و توافق بین وراث کار را سخت کرده است.

شاهرخی، با عنوان اینکه نزدیک به 46 بنای تاریخی در این شهر نیازمند مرمت اضطراری هستند که از این تعداد، 30 بنا در مالکیت اوقاف قرار دارد، گفت: از 13 کارونسرای شهر کرمان هیچ کدام در مالکیت میراث فرهنگی نیست که بتوانیم بهره‌برداری آن را واگذار کنیم و همه این کاروانسرا یا در حوزه اوقاف یا در حوزه مالکین خصوصی هستند.

وی با بیان اینکه این ابنیه که تعداد و تنوع و تکثرشان خیلی زیاد است، قابلیت کارکرد و امکان واگذاری به سرمایه گذار را دارند، تاکید کرد: میراث فرهنگی به دلیل نداشتن مالکیت بر این بناها، قادر به انجام اقدامات عملی برای واگذاری آنها نیست.

کاروانسراهایی که انبار ضایعات شدند

بازار تاریخی کرمان که روزگاری با کاروانسراهای پررونقش زنده بود، امروز دیگر آن شکوه را ندارد. رضا ریاحیان، رئیس میراث فرهنگی شهرستان کرمان، با ابراز نگرانی از وضعیت موجود این کاروانسرا و با تایید این موضوع که امروز برخی از کاروانسراهای تاریخی کرمان به محلی برای انبار ضایعات تبدیل شدند، می‌گوید: بخش عمده‌ای از کاروانسراهای بازار تاریخی کرمان در مالکیت اوقاف یا افراد خصوصی هستند و نیاز فوری به مرمت و احیا دارند.

وی عنوان کرد: در بازار تاریخی کرمان 12 کاروانسرای درون شهری داریم که در محور بازار تاریخی کرمان قرار دارند و از این تعداد حدود 7 تا 8 کاروانسرا در حوزه اوقاف است که حالا یا متولی دارند یا ندارند و مالکیت بقیه با بخش خصوصی است.

رئیس میراث فرهنگی شهرستان کرمان، با بیان اینکه فرقی نمی‌کند که اثر تاریخی، ثبت ملی و یا حتی ثبت جهانی باشد، میراث در بحث مالکیت این آثار هیچ ورود نمی‌کند، افزود: در محور بازار کرمان شاید تنها 5 درصد مالکیت با میراث فرهنگی باشد و بقیه مالکیت‌ها با اوقاف و بخش خصوصی است.

وی با تاکید بر اینکه خود مالکان باید با سرمایه‌گذار به تعامل برسند و بتوانند در جهت مرمت و احیای این بناها اقدام کنند، گفت: چالش و مشکلات ما در حوزه بناهای تاریخی کرمان این است و میراث فرهنگی نمی‌تواند برای واگذاری این ابنیه اقدام کند؛ واقعیت این است که مشکلات مربوط به چند ماه اخیر نیست و سال‌ها است که این مشکلات وجود دارد.

بناهای تاریخی در حوزه اوقاف، که بیشترین سهم از ابنیه نیازمند مرمت را تشکیل می‌دهند، میراث فرهنگی تاکید می‌کند که سیاست وزارتخانه بر واگذاری بهره‌برداری از بناهای تاریخی به سرمایه‌گذاران با حفظ مالکیت اصلی است، اما با وجود پیگیری‌ها انجام شده اوقاف کرمان پاسخگو نیست.

اهمیت آثار تاریخی در توسعه گردشگری

میراث فرهنگی و آثار تاریخی یک شهر نه تنها بازتاب هویت و تاریخ آن جامعه است، بلکه می‌تواند موتور محرکه‌ای برای توسعه گردشگری و اقتصاد منطقه باشد. کاروانسراها، بازارها و دیگر بناهای تاریخی کرمان، ظرفیت بالقوه‌ای برای جذب گردشگران داخلی و خارجی دارند. رونق گردشگری می‌تواند به ایجاد فرصت‌های شغلی، رونق کسب‌وکارهای محلی و افزایش درآمدهای شهری منجر شود.

طریق احیای ابنیه تاریخی و تبدیل آنها به هتل‌ها، بازارچه‌های صنایع دستی و مراکز فرهنگی، توانسته‌اند به رشد اقتصادی چشمگیری دست یابند. در کرمان، با وجود آثار تاریخی فراوان، بی‌توجهی به این میراث گران‌بها نه تنها گردشگری را محدود کرده، بلکه هویت این شهر تاریخی را نیز در معرض خطر قرار داده است.

حفظ و احیای بناهای تاریخی شهر کرمان، به‌ویژه کاروانسراهای بازار تاریخی، تنها راه نجات این میراث گران‌بها و تبدیل آن به فرصتی برای توسعه اقتصادی و فرهنگی است. اما این مسیر نیازمند همکاری جدی میان اوقاف، مالکین خصوصی و دستگاه‌های اجرایی است. بی‌توجهی امروز، بهایی سنگین برای فردای تاریخ این شهر خواهد داشت و خبرگزاری تسنیم آماده انتشار پاسخ اداره اوقاف در ارتباط با عدم ساماندهی این بناها است..

انتهای پیام/511/