"شورای عالی فضای مجازی" چرا و چگونه تشکیل شد؟

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، مرکز رسانه و روابط عمومی مرکز ملی فضای مجازی به مناسبت فرارسیدن سیزدهمین سالروز تاسیس شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی به دستور مقام معظم رهبری، پرونده ویژه «13 سال با شورای عالی فضای مجازی» را منتشر می کند.

در اولین گزارش از این پرونده به چرایی و چگونگی تشکیل شورای عالی فضای مجازی در کشور پرداخته شده است که در ادامه می خوانید:

17 اسفندماه سال 1390 رهبر معظم انقلاب اسلامی در حکمی ضمن دستور برای تشکیل شورای عالی فضای مجازی به ریاست رئیس‌جمهور، اعضای حقوقی و حقیقی این شورا را تعیین کردند.

شورای عالی فضای مجازی از جمله شوراهای عالی کشور بود که با دستور مقام رهبری در ساختار جمهوری اسلامی تشکیل می شد؛ شوراهایی که تشکیل آنها مسبوق به سابقه است و نیاز کشور اقتضاء می کند تا درباره مسائل مهم و حیاتی کشور، تصمیماتی در سطح کلان و با حضور دستگاه های مختلف اتخاذ شود.

** فلسفه شوراهای عالی؛ لزوم تصمیم گیری در سطح کلان

بجز شورای عالی امنیت ملی موضوع اصل 176 قانون اساسی، مقام معظم رهبری بنابر بند 7 اصل 110 که در خصوص حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه است، می‌تواند شوراهای عالی و یا هیات‌ حل اختلاف تشکیل دهد.

این اقدام در دوران رهبری امام خمینی (ره) نیز سابقه داشت و در برخی موضوعات مهم به دستور امام خمینی (ره) شوراهایی تشکیل شد که برخی از آنان موقتی و یکی از آنان یعنی شورای عالی انقلاب فرهنگی دائمی بود.

 از شورای عالی انقلاب فرهنگی تا شورای عالی پشتیبانی جنگ

سال 1361 و به دلیل ناهماهنگی‌هایی که به دلیل تداخل وظایف ستاد انقلاب فرهنگی و وزارت فرهنگ و آموزش عالی پیش آمد، طرحی از سوی وزیر وقت به هیئت دولت ارائه و پس از تصویب در دولت با قید یک فوریت به صورت لایحه به مجلس داده شد تا اینکه در سال 63، امام خمینی (ره) دستور تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی را دادند.

سال 1365 و در بحبوحه جنگ ایران و عراق نیز، امام خمینی (ره) دستور تاسیس شورای عالی پشتیبانی جنگ را برای تنظیم روابط قوای سه‌گانه و هماهنگی و رسیدگی به وضعیت پشتیبانی جبهه‌ها و تأمین و تدارک نیروها صادر کردند و به همگان دستور داده شد تا از این شورا حمایت کنند.

با تشکیل «شورای‌عالی پشتیبانی جنگ» ریاست آن برعهده رئیس‌جمهور آیت‌الله خامنه‌ای گذاشته شد و اعضای آن توسط امام خمینی تعیین شدند. امام در دستوری که داده بودند تاکید داشتند: «‏‏واضح است و کرارا گفته شده است که این جنگ تحمیلی در راس‏‎ ‎‏امور واقع است؛ و لازم است به همت همه اقشار کشور هر چه سریع‌تر با‏‎ ‎‏عنایات حق تعالی پیروزی به دست آید. بنابراین، آنچه که شورای‌عالی‏‎ ‎‏پشتیبانی جنگ و متخصصان امور جنگی ضرورت تشخیص داده‌اند،‏‎ ‎‏باید عمل شود و کوتاهی نگردد.»

اعضای این شورا علاوه بر سران سه قوه و نخست وزیر، آیت‌الله جنتی دبیر شورای‌عالی تبلیغات، محسن رضایی فرمانده کل سپاه، وزیر کشور، وزیر جهاد سازندگی، وزیر سپاه، وزیر دفاع، معاونت دفاعی نخست‌وزیر، رئیس ستاد مرکزی سپاه، نماینده‌ امام‌جمعه‌ی تهران، سرپرست ستاد تبلیغات جنگ شورای‌ عالی دفاع، نماینده‌ی آیت‌الله منتظری در ستاد جذب و هدایت کمک‌های مردمی، رئیس کمیسیون دفاع مجلس، عضو شورای‌عالی قضایی به نمایندگی از طرف شورا و مدیر صدا و سیما بودند.

ابلاغیه‌ها و مصوبات شورای‌عالی پشتیبانی جنگ حکم قانون را داشت و با توجه به اهمیت مصوبات شورای‌عالی پشتیبانی جنگ، ارکان تحت امر و نیروهای مسلح باید گزارش اقدامات انجام‌شده در مورد مصوبات شورای‌عالی را به‌ شورا ارسال می‌کردند.

در نیمه دوم سال 66 و حدود 6 ماه پس از تشکیل شورای پشتیبانی جنگ، همان موقع مسئولان نظامی کشور برای تامین نیرو و مایحتاج لازم آفندی و پدافندی کشور احساس نیاز به مشارکت بیشتری ‌کردند و در نامه‌ای به امام خواستار صدور فرمان ایشان برای تدارکات بیشتر در جبهه‌ها شدند. در نامه این شورا به امام خمینی آمده بود: «شورای‌عالی پشتیبانی با غور و بررسی کامل طی جلسات متعدد و پس از تشکیل سمیناری مرکب از جمع‌ کثیری از علماء اعلام و ائمه جمعه و مسئولین دولتی و نهادهای انقلابی و با توجه به آمادگی مشتاقانه مردم برای شرکت در دفاع مقدس به این نتیجه رسیده است که برای تهیه عِده و عُده‌های لازم جهت یک سلسله عملیات متوالی و مؤثر در سراسر خطوط تماس و تدارک تجهیزات ضروری برای این مقطع حساس، لازم است از امکانات کشور بیش از گذشته استفاده شود. مستدعی است اوامر و ارشادات عالی را ابلاغ فرمایید.»

امام خمینی نیز در جواب تاکید کردند: «آنچه که شورای‌عالی پشتیبانی جنگ و متخصصان امور جنگی ضرورت تشخیص داده‌اند باید عمل شود و کوتاهی نگردد. در این فرصت از تمام اقشار ملت مخصوصاً علمای اعلام و ائمه جمعه و جماعات و خطبای محترم لازم است تشکر کنم که با صرف جان و عزیزان و مال خود در راه مقاصد اسلام به طور شایسته عمل به وظیفه الهی نمودند و از ملت عظیم که با راه‌پیمایی‌های اخیر پشت جنایت‌کاران پلید خصوصاً امریکا را لرزاند، با تمام وجود قدردانی بنمایم.»

همچنین در تاریخ جمهوری اسلامی در دو مقطع، هیئت حل اختلاف قوا به دستور امام خمینی و رهبر انقلاب تشکیل شده است.

یک بار در مردادماه سال 90 هیات حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه با هدف «بررسی و ارائه نظرات مشورتی در موارد حل اختلاف و تنظیم روابط سه قوه، و در اجرای بند هفت اصل 110 قانون اساسی» توسط رهبر انقلاب شکل گرفت.
ریاست این هیات را آیت‌الله هاشمی شاهرودی برعهده داشت و حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن ابوترابی‌فرد، سید مرتضی نبوی، عباسعلی کدخدایی و سیدصمد موسوی خوشدل اعضای این هیات بودند.

از مهم‌ترین موضوعاتی که در دولت احمدی‌نژاد به هیئت حل اختلاف قوا ارجاع شد، برنامه پنجم توسعه، بودجه سال 91، مکاتبات معاونت نظارت مجلس با دولت و هدفمندی یارانه‌ها بود. لایحه جامع وکالت و قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر هم دو موضوعی بود که بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم در این هیئت مورد بررسی قرار گرفت.

رهبر انقلاب مرداد ماه سال 95 و در پایان دوره اول این هیات، مسئولیت هر پنج عضو این هیأت را برای یک دوره‌ی پنج‌ساله‌ی دیگر تمدید کردند.

تشکیل هیات حل اختلاف قوا در گذشته و در دوران رهبری امام خمینی (ره) نیز سابقه داشت. در پی افزایش اختلافات بنی‌صدر با شهید بهشتی، نخست‌وزیر و دیگر مسئولان نظام در دوران جنگ تحمیلی، امام خمینی (ره) دستور به تشکیل هیات حل اختلاف دادند. ایشان آیت‌الله مهدوی‌کنی را به عنوان نماینده خود در این هیات منصوب کردند.

با شدت یافتن تحریم‌های اقتصادی علیه مردم ایران ضرورت یافت تا همکاری سه قوه برای پیشرفت اقتصادی کشور و حل مشکلات مردم افزایش یابد. از این رو با تدبیر رهبر انقلاب، شورای عالی هماهنگی اقتصادی با ریاست رئیس جمهور شکل گرفت.

اعضای این شورا رئیس جمهور، رئیس مجلس، رئیس قوه قضائیه، معاون اول رئیس جمهور، معاون اول قوه قضائیه، رئیس دفتر رئیس جمهور، رئیس سازمان برنامه و بودجه، معاون امور اقتصادی رئیس جمهور، وزیر اقتصاد، وزیر امور خارجه، وزیر صمت، معاون سیاسی وزیر خارجه، وزیر نفت، رئیس کل بانک مرکزی، دادستان کل کشور، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس و روسای کمیسیون‌های اقتصادی و برنامه و بودجه هستند که ریاست آن بر عهده رئیس جمهور است.

شورای عالی فضای مجازی؛ کانون مواجهه با مسئله ای مهم

با توجه به اهمیت فزاینده فضای مجازی در کشور و لزوم برنامه ریزی و تمرکز درباره مسائل مبتلابه این شورا، سال 90 رهبر انقلاب دستور به تشکیل یک شورای عالی با کارویژه فضای مجازی دادند.

آثار چشمگیر شبکه جهانی اینترنت در ابعاد زندگی فردی و اجتماعی، لزوم برنامه‌ریزی و هماهنگی به منظور صیانت از آسیب‌های ناشی از آن، و بهره‌گیری حداکثری از فرصت‌ها در جهت ارائه خدمات گسترده و مفید به مردم از دلایل اصلی ضرورت تشکیل شورای عالی فضای مجازی بود که رهبر انقلاب در اولین حکم خود به آن اشاره فرمودند.

از جمله وظایفی که رهبر انقلاب برای در اولین حکم برای شورای عالی فضای مجازی برشمردند و نسبت به تسریع در انجام آن تأکید داشتند، ایجاد مرکز ملّی فضای مجازی بود تا "اشراف کامل و به روز نسبت به فضای مجازی در سطح داخلی و جهانی و تصمیم‌گیری نسبت به نحوه مواجهه فعال و خردمندانه کشور با این موضوع از حیث سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و محتوایی در چارچوب مصوّبات شورای عالی و نظارت بر اجرای دقیق تصمیمات در همه سطوح" داشته باشد.

مقام معظم رهبری در تاریخ 14/6/1394 در دومین حکم انتصاب برای اعضای جدید شورای عالی فضای مجازی، این شورا و مرکز ملی فضای مجازی وابسته به آن را " نقطه کانونی مواجهه‌ی هوشمندانه و مقتدرانه با تحولات پرشتاب این عرصه، برای استفاده از فرصت‌ها و ظرفیت‌ها و مقابله با آسیب‌ها و تهدیدات" معرفی کرده و فرمودند: «وظیفه اصلی این تشکیلات سیاستگذاری، مدیریت کلان و برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری‌های لازم و به‌هنگام و همچنین نظارت و رصد کارآمد و روزآمد در این عرصه میباشد لذا لازم است با توجه به تحولات سریع و پیچیده در این میدان از یک طرف و نیازهای واقعی و متراکم کشور از طرف دیگر، خود را برای انجام رسالتی سنگین در یک دوره چهار ساله آماده کند.»

رهبر انقلاب از ابتدای زعامت‌شان یکی از موضوعات مهم که همواره بر تاکید داشتند فضای مجازی بود تا حدی که یک بار فرمودند: «این فضا به اندازه انقلاب اسلامی اهمیت دارد.»

اهمیت بالای فضای مجازی نزد رهبر انقلاب موجب شد تا ایشان مانند حوزه‌های پر اهمیت دیگری مانند فرهنگ ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍و اقتصاد، یک شورای خاص و یک سازمان مستقل ویژه تشکیل دهند که کارکردش در زمینه‌ی فناوری فضای مجازی و مدیریت آن باشد چنانچه در تاریخ 16 شهریور سال 95 در جلسه درس خارج فقه درباره فلسفه تشکیل این شورا فرمودند: «ما شورای عالی فضای مجازی درست کردیم برای همین قضیّه؛ برای اینکه مسئولان بیایند دُور هم بنشینند، فکر کنند، متمرکز کنند اراده‌ها و تصمیم‌ها و اقدامهای خودشان را برای مواجهه‌ی با این حادثه‌ی بزرگ.»

انتهای پیام/